του Απ. Γατή
Εχθές το απόγευμα, έτσι όπως ήμουν καθισμένος στο πεζούλι της αυλής και απολάμβανα τον καφέ μου, ξαφνικά «ξεχύθηκε» στο δρόμο ένας πιτσιρικάς που με δυνατή φωνή «ντελάλιζε» μία παράσταση Καραγκιόζη στην πλατεία του Κατωμερίου. Ήταν ένα ευχάριστο ξάφνιασμα και αυτή η εικόνα του πιτσιρικά με γύρισε αρκετά χρόνια πίσω.
Δεν έχασα καιρό, πως μπορούσα άλλωστε αφού οι μικρές μου με τράβαγαν από το χέρι και με έσερναν στο πορτόνι της αυλής για να πάμε στην πλατεία. Πράγματι πήγαμε κι εκεί αντίκρισα μια μικρή ομάδα μικρών παιδιών να κάθονται οκλαδόν μπροστά στην αυτοσχέδια σκηνή του θεάτρου σκιών με τα μάτια καρφωμένα στο πανί. Η σκηνή αποτελούταν από ένα λεπτό λευκοσέντονο που κρεμόταν από πολύχρωμα πλαστικά μανταλάκια και ο φωτισμός από φακούς. Πίσω από τη σκηνή ο μεγαλύτερος προφανώς σε ηλικία έδινε τις εντολές και μοίραζε τους ρόλους που αντιστοιχούσαν στις φιγούρες, ενώ τον διέκοπτανσυνέχεια οι αυτοσχεδιασμοί (πρόβες) των μικρότερων μπόμπιρων που συναγωνίζονταν μεταξύ τους σε αυτό το «brain storming», αλλά και στην ένταση της φωνής.
Σενάριο με την στενή έννοια του όρου δεν υπήρχε. Μόνο κάποιος τίτλος, τον οποίο δεν πρόκαμα ν’ ακούσω και πάνω σ’ αυτόν, με οδηγό τον αυθορμητισμό, τη φαντασία, την όρεξη, τον κόσμο των παιδιών που παρά τις όποιες εξελίξεις και την επέλαση της Τεχνολογίας με την εύκολη, ανέξοδη, στις πλείστες δε των περιπτώσεων στερούμενη προτύπων και παιδαγωγικής αξίας, εξακολουθεί να διατηρεί στοιχεία αγνότητας και αθωότητας, «χτιζόταν» η αυτοσχέδια παράσταση.
Όχι, δεν πρέπει να είμαστε τόσο αυστηροί με τα παιδιά και να επιβάλλουμε τον κόσμο μας, δομημένο όπως τον αντιλαμβανόμαστε ή όπως μας τον σερβίρουν, έτσι (ας μου επιτραπεί) συστημικά ως απλή αντανάκλαση, χωρίς να ενθαρρύνουμε τις δημιουργικές τους παραστάσεις (ιδέες).
Τα παιδιά χθες δημιουργούσαν με τον δικό τους τρόπο, «ανατρεπτικό» κατά τις δικές μας καμμια φορά συστηματοποιημένες προσδοκίες. Θα ήταν λάθος, κατά την ταπεινή μου γνώμη, να περιμένουμε (περιμέναμε) ν’ ακούσουμε π.χ. κάτι σαν το ο «Καραγκιόζης και ο καταραμένος όφις», με συγκεκριμένη αρχή-μέση-τέλος, μια μετα-μεταφορά στοιχείων της αρχαίας ελληνικής κωμωδίας. Σημαντικό ήταν η μεταγνώση των παιδιών και γινόμασταν μάρτυρές της.
Μα κι εμείς οι περισσότεροι μήπως δεν θυμόμαστε ανάλογες καταστάσεις; Στη γειτονιά μου για παράδειγμα έδιναν κι έπαιρναν το καλοκαίρι οι παραστάσεις του Καραγκιόζη. Πότε στην αυλή κάποιου παιδιού, πότε στη μικρή πλατεία της γειτονιάς που είχε ακόμη κάποια από τα χαρακτηριστικά της εποχής των μικρασιατών προσφύγων ή και σε κάποιο «αχούρι». Ο εξοπλισμός; Αυτοσχέδιες φιγούρες από χαρτόνι και η σκηνή από σεντονάκι ή λαδόκολλα (!) – ακριβό αξεσουάρ τότε- και για φως κεριά. Και πάντα με το φόβο μη τυχόν και λαμπαδιάσουν όλα! Η παράσταση, βέβαια, είχε και εισιτήριο, αλλά εισιτήριο σε είδος: τσίχλες, καραμέλες, «Μπλεκ», «Τιραμόλα», «Σεραφίνο», «Όμπραξ» κ.τ.τ., λες και είχαμε εντρυφήσει ως μπόμπιρες «διανοητές» στον Άνταμ Σμιθ και επιβεβαιώναμε την θεωρία του περί του «ανταλλάσσειν», αφού την επομένη στήνονταν διάφορα «περίπτερα» και γινόταν η ανταλλαγή των περιοδικών με κάτι άλλο, πάντα, όμως, με γνώμονα την τιμή ανάλογα με τη φθορά.
Δεν απομένει παρά να ευχαριστήσω τα μικρά παιδιά εκεί στο Κατωμέρι που μου έδωσαν την ευκαιρία να δαμάσω για λίγο το χρόνο και να γυρίσω πίσω χρόνια ολάκερα που δε μπορεί, όλοι μας τα νοσταλγούμε, ίσως σήμερα περισσότερο.
