• Λαθεμένη επιλογή οι λίγοι Δήμοι
• Απέτυχε ο «Καλλικράτης» στον Α΄βαθμό της Τ.Α.
• Καταργούνται η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και η δημοκρατία
• Ο “Καλλικράτης” αθέτησε τους κανόνες του
• Τα μικρά νησιά δεν έγιναν Δήμοι αυτόνομοι
• Να καταργηθούν οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις (δεν έχουν λειτουργική αξία)
  
• Να συνδέονται οι αιρετές Περιφέρεις απευθείας με τα υπουργεία

Ρεπορτάζ: ΦΩΤΗΣ ΣΠΑΝΟΣ

Ο ίδιος θεωρεί λαθεμένη την επιλογή να δημιουργηθούν τόσο λίγοι Δήμοι με τον «Καλλικράτη», ενώ εκτιμά ότι οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις δεν έχουν καμία λειτουργική αξία και θα πρέπει να καταργηθούν. Ως τη μοναδική θετική αλλαγή του «Καλλικράτη» επισημαίνει την ίδρυση των αιρετών Περιφερειών που, όμως, θα πρέπει να συνδέονται απευθείας με τα υπουργεία, χωρίς να παρεμβάλλονται οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις.

Λίγους μήνες πριν τις εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και με δεδομένη τη συζήτηση των τελευταίων ημερών για αλλαγές στον «Καλλικράτη», το ερώτημα που προκύπτει είναι αν τελικά πέτυχε η μεταρρύθμιση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ή απέτυχε.

Ο κ. Μπεριάτος τόνισε πως «δεν έγινε σωστή δουλειά στο θέμα του «Καλλικράτη», όσον αφορά στον πρώτο βαθμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δηλαδή τους Δήμους. Ο «Καλλικράτης στο θέμα των Δήμων, δυστυχώς, απέτυχε και μόνο από τη θεωρητική σύλληψη να δημιουργήσει 325 Δήμους. Δεν μπορεί να γίνονται τέτοιου είδους συνενώσεις στην Ελλάδα, που διαθέτει μεγάλη γεωμορφολογική ποικιλία».

Ο ίδιος τάσσεται υπέρ της άποψης πως στην Ελλάδα ένας καλός αριθμός Δήμων θα ήταν γύρω στους 800.

Αναφερόμενος στους λόγους που είναι λάθος η ίδρυση 325 Δήμων τόνισε τα εξής: «Πρόκειται για μια υπερβολή, όπως συμβαίνει συνήθως στην Ελλάδα και φάνηκε πως η αναδιάρθρωση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση μέσω του «Καλλικράτη» δεν έγινε με μελετημένο τρόπο. Βλέπουμε μεγάλα νησιά, όπως η Ρόδος, η Λέσβος, η Χίος να αποτελούν μόνο ένα Δήμο. Δεν μπορεί, όμως, ένα μεγάλο νησί να συνενωθεί σε ένα Δήμο. Με αυτή τη λογική και η Κρήτη θα μπορούσε να αποτελεί ενιαίο Δήμο. Επίσης δεν είναι δυνατόν η Ελλάδα να διαθέτει 300 βουλευτές και ισάριθμους δημάρχους, που εννοείται ότι εκφράζουν την αποκέντρωση της κρατικής εξουσίας».

Στην αναδιάρθρωση των Δήμων προκύπτουν ζητήματα οικονομίας, δημοκρατίας, συμμετοχικότητας και λειτουργικότητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

«Με τον «Καλλικράτη» δεν έγινε ουσιαστικά οικονομία. Αλλά και μια μικρή οικονομία να έγινε, καταργούνται η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και η δημοκρατία. Προτιμώ έναν «Καλλικράτη» με 700-800 Δήμους, αντί για 300, γιατί έχουμε την εκπλήρωση του Συντάγματος και του δημοκρατικού πολιτεύματος, που είναι η συμμετοχή και ας το πληρώνουμε λίγο παραπάνω. Παλιά στο ΥΠΕΧΩΔΕ είχαμε κάνει μελέτη και διαπιστώσαμε πού πρέπει να σταματούν οι συγχωνεύσεις στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Επίσης υπάρχουν και ζητήματα και θέματα εθνικού συμφέροντος. Για παράδειγμα το Αγαθονήσι, ένα μικρό νησί, μπορεί να αποτελεί Δήμο, αφού είναι θύλακας της μεθορίου. Ο «Καλλικράτης» αθέτησε τους κανόνες του, αφού είπε ότι ένα νησί θα είναι ένας δήμος. Αλλά τα μικρά νησιά δεν έγιναν Δήμοι αυτόνομοι. Αντίθετα τα μεγάλα νησιά έγιναν Δήμοι με διάφορα προβλήματα στην εφαρμογή.  Αλλά και στις χερσαίες περιοχές έγιναν μεγάλες συγχωνεύσεις χωρίς διαφανή κριτήρια. Στην ελληνική επαρχία οι Δήμοι πρέπει να σχηματίζονται γύρω από ένα οικιστικό κέντρο, όπως μια κωμόπολη, ένα κεφαλοχώρι και γύρω από αυτό να περιστρέφονται τα χωριά. Όταν, όμως, δημιουργείται Δήμος, όπως έχει συμβεί πλέον σε αρκετές περιπτώσεις, με πέντε πόλεις ή κωμοπόλεις, τότε αυτό δεν αποτελεί Δήμο, αλλά επαρχεία, Περιφέρεια. Άλλωστε με αρκετά ισοδύναμα οικιστικά κέντρα σε ένα Δήμο, προκύπτουν και ζητήματα ανταγωνιστικότητας μεταξύ αυτών των περιοχών».

Ο κ. Μπεριάτος τόνισε πως μόνο στη Σκανδιναβία παρατηρείται η ύπαρξη τόσο μεγάλων Δήμων. Αλλά εκεί υπάρχουν αχανείς εκτάσεις, όπου η πυκνότητα του πληθυσμού είναι οκτώ κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, ενώ στην Ελλάδα είναι 80 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.

[…]

Να καταργηθούν οι Αποκεντρωμένες

Αναφορικά με τις δεκατρείς αιρετές Περιφέρειες σημείωσε πως ορθά ο «Καλλικράτης» δημιούργησε δεκατρείς αιρετές Περιφέρειες, κάτι που ισχύει σε όλη την Ευρώπη. Αντιθέτως για τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις εκτιμά ότι πρέπει να καταργηθούν και να υπάρχει άμεση σύνδεση των αιρετών Περιφερειών με τα υπουργεία. Οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις λειτουργικά δεν έχουν καμία αξία και δημιουργήθηκαν μόνο για λόγους συνταγματικούς. Αντιθέτως αποτελούν την επέκταση του Κράτους στην περιφέρεια, καθώς οι Δήμοι και οι Περιφέρειες ανήκουν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας τονίζει πως χρειάζεται μια μελέτη για να διορθωθεί ο «Καλλικράτης» και οι αλλαγές να μην προκύψουν ως αποτέλεσμα των πιέσεων των τοπικών κοινωνιών. Η νέα μελέτη θα πρέπει να εξετάσει όλο το οικιστικό δίκτυο της χώρας και γύρω από τους κόμβους να οργανώσει τη διοικητική διαίρεση, που θα αποτελείται από 700-800 Δήμους.

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα «ΘΕΣΣΑΛΙΑ», Παρασκευή 3 Ιανουαρίου 2013, σελ. 17 (έντυπη έκδοση)

(Το άρθρο μας έστειλε ο Αποστόλης Γατής τον οποίο και ευχαριστούμε)

Σχετικά

Ιόνιο Αρχιπέλαγος, Ηλίας Μπεριάτος: Απόψεις και προτάσεις για τον «Καλλικράτη» (meganisinews.gr, 17-9-2012)

Ο Επικεφαλής συνδυασμού «ΙΟΝΙΟ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ» Ηλίας Μπεριάτος απέστειλε την προηγούμενη εβδομάδα (το Σάββατο 8-9-2012) Προς τον Περιφερειάρχη Ιονίων Νήσων  κ. Σπύρο Σπύρου τις βασικές προτάσεις του για τις αλλαγές στο νόμο 3852/2010 (Καλλικράτης) οι οποίες συνοψίζονται παρακάτω:

Σε απάντηση της από 28 -8-12/204 επιστολής σας  με την οποία  ζητάτε από τους αντιπεριφερειάρχες  και τους επικεφαλής  των παρατάξεων  να εκφράσουν την γνώμη τους για την επικείμενη τροποποίηση του νόμου 3852/2010 (Καλλικράτης), σας  στέλνω τις απόψεις μου, ορισμένες από τις οποίες  έχουν διατυπωθεί παλιότερα σε επιτροπές και εκθέσεις του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης και έχουν δημοσιοποιηθεί  κατά την περίοδο κατάρτισης και ψήφισης του Καλλικράτη τόσο στον αθηναϊκό όσο  και στο τοπικό τύπο (π.χ, εφημερίδα Τα Νέα 12-9-2009, και τοπικά MME Κεφαλονιάς –δήλωση στην εφημερίδα  ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ κ.ά ).

Η θεσμική τομή του Καλλικράτη, που πρέπει να πιστωθεί στον τότε νομοθέτη, ήταν η δημιουργία της αιρετής περιφερειακής αρχής (2μιας αυτοδιοίκησης) στην Ελλάδα, θεσμός που ίσχυε σε όλη τη Ευρώπη. Ωστόσο λόγω της βεβιασμένης, χρονικά και πολιτικά, θεσμοθέτησης  έγιναν  πολλά λάθη, παραλείψεις, αστοχίες και κυρίως υπερβολές, συνήθεις στην χώρα μας, όπου το ‘εκκρεμές’ πηγαίνει συχνά από το ένα άκρο στο άλλο. Χρειάζεται επομένως μια επανεξέταση παρ’ όλο που ο χρόνος εφαρμογής του νόμου δεν είναι αρκετός για να έχουμε μια πληρέστερη εικόνα.

Θεωρώ χρήσιμο να εκθέσω ορισμένες βασικές προτάσεις που αναφέρονται όχι μόνο στο περιφερειακό αλλά και στο τοπικό επίπεδο:

1. Κατάργηση των 7 αποκεντρωμένων διοικήσεων  διότι απλώς μεταθέτουν, με άλλο όνομα, την πρώην κρατική περιφέρεια  – που υποτίθεται  ότι καταργούν –  σε  ανώτερη κλίμακα!. Οι όποιες  αρμοδιότητες  παραμένουν στο κράτος (Κεντρική Διοίκηση) να ασκούνται  απ’ ευθείας από τα υπουργεία μέσω των απο-συγκετρωμένων υπηρεσιών τους στην επαρχία, όπως συμβαίνει με πλείστες όσες λειτουργίες και δραστηριότητες (π.χ. εφορείες αρχαιοτήτων,  ΔΟΥ,  τελωνεία,  στρατολογία,  αστυνομία, λιμενικό,  δικαστήρια  (Έτσι κι αλλιώς οι 7 Αποκεντρωμένες Διοικήσεις  δεν ταυτίζονται με τις  5  περιφέρειες του ΕΣΠΑ )

2.Κατάργηση των χωρικών αντιπεριφερειαρχών και αντικατάσταση τους από μετακλητό  γενικό γραμματέα ή διευθυντή– προϊστάμενο των  υπηρεσιών κάθε Περιφερειακής Ενότητας (ΠΕ), ο οποίος θα διορίζεται από τον περιφερειάρχη. Θα υπάρχουν  αντιπεριφερειάρχες –ως εκλεγμένοι περιφερειακοί σύμβουλοι – που θα διορίζονται από τον περιφερειάρχη όπως είναι σήμερα οι αντιδήμαρχοι στους δήμους.  Σε δεύτερη φάση  θα μπορούσε να προταθεί και η κατάργηση των περιφερειακών ενοτήτων όπως είναι σήμερα  δηλαδή ως  υποκατάστατα των πρώην νομών  (με την ίδια εδαφική επικράτεια). Κάθε δήμος της περιφέρειας να αποτελεί μια ΠΕ  στην οποία μπορεί να υπάρχουν ορισμένες περιφερειακές  υπηρεσίες (όπως και κρατικές) ανάλογα με το μέγεθος αλλά και την σημασία και τις ανάγκες της περιοχής

3.Η διοικητική επιστημονική και τεχνική υποστήριξη της μειοψηφίας στο ΠΣ πρέπει να βελτιωθεί με την πρόβλεψη δυο επιστημονικών συνεργατών για τους περιφερειακούς συμβούλους όλων των παρατάξεων της αντιπολίτευσης. Σημειωτέον ότι τώρα  για την πλειοψηφία που εκφράζεται από τον περιφερειάρχη και τους αντιπερειφρειάρχες έχουν προβλεφθεί (για την ΠΙΝ) 11 θέσεις  ειδικών συνεργατών (που εξυπηρετούν και τους  συμβούλους της πλειοψηφίας), 2 θέσεις δημοσιογράφων και επιπλέον, όλοι  οι παραπάνω, έχουν υπό τις διαταγές τους όλο το μόνιμο και εποχιακό  προσωπικό των υπηρεσιών.

4. Ως προς τους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ-δήμους θεωρώ ότι υπήρξε αδικαιολόγητος γιγαντισμός σε έκταση και πληθυσμό με αποτέλεσμα δυσλειτουργίες και ακαμψίες στην εσωτερική πολύπλοκη δομή τους. Υπήρξε υπερβολή συγχωνεύσεων που έγιναν με μηχανιστικά κριτήρια, χωρίς να ληφθεί υπ’ όψιν η  γεωγραφία, η ιστορία και η χωροταξία, με στόχο να υπερακοντιστεί ο ‘Καποδίστριας’.

Ειδικότερα στον νησιωτικό χώρο θα πρέπει να επανεξεταστεί  η  ‘προκρούστεια’ μέθοδος να γίνεται κάθε νησί ( ανεξάρτητα από το μέγεθός του)  ένας  μόνον δήμος- και να υπάρξει νέα οριοθέτηση με βασική αρχή / κριτήριο  την ύπαρξη ενός αστικού ή ημιαστικού ή και αγροτικού κέντρου (Πόλη ή κωμόπολη ή κεφαλοχώρι) με την άμεση ενδοχώρα του. Επίσης βασικό κριτήριο να είναι και η ιστορία της περιοχής. Έτσι π.χ. στην ΠΙΝ  μπορούμε ενδεικτικά να έχουμε ως δήμους: Κέρκυρα-πόλη,  Λευκίμη,  Αργοστόλι, Ληξούρι, Σάμη, Πόρος, Λευκάδα -Πόλη, Καρυά, Βασιλική,  Ζάκυνθος-Πόλη,   κ.ά  περιοχές με τις ενδοχώρες τους). Επίσης πρέπει να γίνουν κατ εξαίρεση δήμοι τα μικρά κατοικημένα νησιά η νησιωτικά συμπλέγματα (τώρα άλλα είναι δήμοι και άλλα όχι.. !) Δηλαδή εκτός από  Παξούς, και το Μεγανήσι  να γίνουν δήμοι ΚΑΙ τα Διαπόντια ΚΑΙ ο Καστός -Κάλαμος αν θέλουμε  ισοτιμία και συνέπεια στις νησιωτικές περιοχές.

Σε σχέση με τις ορεινές περιοχές ο  Καλλικράτης εξαφάνισε σχεδόν τους ορεινούς δήμους με αποτέλεσμα να μην υπάρχει –διοικητικά- ορεινή Ελλάδα, δηλαδή μια χώρα από τις ορεινότερες της Ευρώπης! Η οποία έχει και ορεινά νησιά! Θα πρέπει επομένως να καταργηθεί ο συμβατικός ορισμός  των  ορεινών δήμων και να επανέλθουμε στα κριτήρια ορεινότητας της ΕΛΣΤΑΤ.

Τέλος για τις μητροπολιτικές περιοχές η μείζων πολιτική αστοχία ήταν ότι τα όργανα διοίκησης τους προέρχονται μόνον από τις αντίστοιχες περιφέρειες ενώ απουσιάζουν αισθητά οι πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ, όταν, η πρακτική σε διεθνές επίπεδο είναι οι  μητροπολιτικές περιοχές να διοικούνται από ειδικά όργανα που είτε εκλέγονται άμεσα από τους πολίτες είτε προέρχονται από τους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ. Με δεδομένη την ύπαρξη δύο βαθμών αυτοδιοίκησης προτείνεται, για ειδικές περιπτώσεις όπως οι μητροπολιτικές περιοχές, η χρήση των συνδέσμων ΟΤΑ (ΝΠΔΔ) που προβλέπονται από το σύνταγμα.