Ειδήσεις από και για το Μεγανήσι
14 Φεβρουαρίου 2025

Κοινωνική οικονομία και κοινωνική επιχειρηματικότητα: Ο “τρίτος δρόμος” της οικονομίας

Τι σχέση μπορεί να έχουν τα ποντιακά περέκ με τον επομονομαζόμενο “τρίτο δρόμο” της οικονομίας; Ο γυναικείος συνεταιρισμός του Αγίου Αντωνίου που τα παράγει αποτελεί πρότυπο κοινωνικής επιχείρησης, επιχείρησης δηλαδή που ανήκει στην αποκαλούμενη “Κοινωνική Οικονομία”, η οποία τοποθετείται μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Η κοινωνική οικονομία και η κοινωνική επιχειρηματικότητα μπορούν να πάρουν όλες τις μορφές και να έχουν ακόμη περισσότερες εκδοχές και εφαρμογές. Ένα πράγμα έχει σημασία: Αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο για την παραγωγή και την προσφορά υπηρεσιών και προϊόντων υψηλής ποιότητας σε χαμηλό κόστος.

Ας ελπίσουμε πως στην πατρίδα μας δεν θα χάσουμε και το τρένο της κοινωνικής οικονομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας για να ωφεληθούν χιλιάδες άνθρωποι με αναπηρίες που σήμερα είναι εξαρτημένοι από κρατικές δομές που σπανίως λειτουργούν και παρέχουν χαμηλής ποιότητας και ποσότητας υπηρεσίες.

Το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας για τους κοινωνικούς συνεταιρισμούς, το οποίο πρόκειται να έρθει προς ψήφιση στη Βουλή, προβλέπει κίνητρα για τη δημιουργία ανάλογων επιχειρήσεων με αυτήν του Αγίου Αντωνίου, με σκοπό να ωθήσει ανέργους και άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να δώσουν οι ίδιοι λύση στο πρόβλημα της ανεργίας. Στόχος των επιχειρήσεων αυτών δεν είναι το κέρδος αλλά η δημιουργία και η διατήρηση των θέσεων εργασίας, η παραγωγή προϊόντων και η παροχή υπηρεσιών που ωφελούν την κοινωνία στην οποία δραστηριοποιούνται.

Η κυβέρνηση φιλοδοξεί να δημιουργηθούν 50.000-60.000 νέες θέσεις εργασίας μέσω των κοινωνικών συνεταιρισμών με την παροχή οικονομικών κινήτρων. Σύμφωνα με όσα προβλέπει το νομοσχέδιο (για το οποίο ολοκληρώθηκε ήδη η διαβούλευση), σε φορολογία θα υπόκειται μόνο το 50% των κερδών της κοινωνικής επιχείρησης, και μάλιστα με τη χαμηλότερη φορολογική κλίμακα, 18%, υπό την προϋπόθεση ότι το υπόλοιπο 45% θα επανεπενδύεται για την ανάπτυξή της και το 5% θα μένει ως αποθεματικό. Επιπλέον, τα μέλη του συνεταιρισμού θα απαλλάσσονται από το 50% των ασφαλιστικών εισφορών του κλάδου σύνταξης στον Οργανισμό Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών. Οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί θα μπορούν να λαμβάνουν επιχορηγήσεις και μικροδάνεια από το Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας που θα λειτουργήσει στο πλαίσιο του Εθνικού Ταμείου Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ΕΤΕΑΝ) με κεφάλαιο περίπου 160 εκατ. ευρώ. Επίσης, θα παρέχεται η ευκολία να ενταχθούν και στις διατάξεις του νέου αναπτυξιακού νόμου, ώστε να μπορέσουν να αναπτύξουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα, ενώ ειδικά οικονοµικά και φορολογικά κίνητρα κατά περίπτωση θα θεσπιστούν με κοινές υπουργικές αποφάσεις των υπουργών Οικονοµικών, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Τέλος, στο υπό ψήφιση νομοσχέδιο υπάρχει η πρόβλεψη ότι, όταν το δημόσιο συνάπτει συμβάσεις με επιχειρήσεις, θα λαμβάνει υπόψη του και το αν αυτές είναι κοινωνικού σκοπού (“κοινωνικώς υπεύθυνες δημόσιες συμβάσεις”) προκειμένου να υποστηρίξει το έργο τους.

Η κοινωνική οικονομία μπορεί ακόμη να μην έχει θεσμοθετηθεί διά νόμου, όμως αποτελεί ήδη πραγματικότητα. Πετυχημένα παραδείγματα κοινωνικής επιχειρηματικότητας στη Θεσσαλονίκη αποτελούν ο γυναικείος αγροτικός συνεταιρισμός Αγίου Αντωνίου και το καθαριστήριο το οποίο λειτουργούν άτομα με αναπηρίες στον δήμο Συκεών.

Τι είναι κοινωνική οικονομία. Κοινωνική οικονοµία θεωρείται το σύνολο των οικονοµικών, επιχειρηµατικών, παραγωγικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων που έχουν ως σκοπό την επιδίωξη του συλλογικού οφέλους και την εξυπηρέτηση γενικότερων κοινωνικών συµφερόντων. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις αποτελούν συνεργατικά σχήματα που δημιουργούν άνεργοι και ευάλωτες ομάδες πληθυσµού, με σκοπό όχι την αύξηση των κερδών αλλά τη δημιουργία και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και την κοινωνική ένταξη, παράλληλα με την επίτευξη ωφέλειας προς το κοινωνικό σύνολο – είτε αυτό είναι η αξιοποίηση τοπικών πόρων για τη δημιουργία αιεφόρου τοπικής ανάπτυξης, είτε η παροχή υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας, είτε η προστασία του περιβάλλοντος. Για να θεωρηθεί ένας συνεταιρισμός ατόμων κοινωνική επιχείρηση, θα πρέπει έχει ορισμένα χαρακτηριστικά: Να προάγει την ανάπτυξη και την απασχόληση αξιοποιώντας τοπικούς πόρους, να βοηθά στην κοινωνική ενσωμάτωση και στην ένταξη στην αγορά εργασίας ατόμων που ανήκουν σε ευάλωτες ή μειονεκτούσες κοινωνικές ομάδες και να παρέχει υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας σε οµάδες πληθυσµού, όπως οι ηλικιωµένοι, οι γυναίκες, τα βρέφη, τα παιδιά, τα άτοµα µε αναπηρίες και οι χρόνια ασθενείς. Πρακτικά, κοινωνικές επιχειρήσεις μπορεί να θεωρηθούν μια συνεταιριστική επιχείρηση οικοτεχνίας ή αγροτουρισμού, ένα κοινωνικό παντοπωλείο, μια συνεταιριστική επιχείρηση φροντίδας ηλικιωμένων, παιδιών ή ατόμων με αναπηρίες, ένας φορέας ανακύκλωσης κλπ.

Ο γυνακείος αγροτικός συνεταιρισμός Αγίου Αντωνίου

Ο γυναικείος αγροτικός συνεταιρισμός Αγίου Αντωνίου δημιουργήθηκε το 1999 από 16 γυναίκες που είτε έμειναν χωρίς δουλειά επειδή έκλεισαν τα εργοστάσια της περιοχής είτε έβλεπαν το αγροτικό εισόδημα της οικογένειας να μειώνεται καθώς παρήκμαζε η κτηνοτροφία. Με μερίδα 50.000 δραχμών η κάθε μία και αρχικό “κεφάλαιο” δύο σακιά αλεύρι, δημιούργησαν τον συνεταιρισμό και άρχισαν να παράγουν προϊόντα ποντιακής κουζίνας: περέκ με χειροποίητα φύλλα πίτας ψημένα σε τζάκι με ξύλα, συρόν, ιβριστό, μακαρίνα, χυλοπίτες, τραχανά, μαρμελάδες και γλυκά του κουταλιού από φρέσκα φρούτα εποχής χωρίς καθόλου συντηρητικά. Ο συνεταιρισμός εξασφάλισε στα μέλη του μηναίο εισόδημα ίσο με τον βασικό μισθό ενός εργάτη – “για εμάς ήταν μια διέξοδος στην ανεργία, ένας τρόπος να κερδίσουμε μεροκάματο”, αναφέρει η Δέσποινα Ιωαννίδου. Πριν από δυόμισι χρόνια ο συνεταιρισμός δημιούργησε και ένα καφεγλυκοπωλείο, στο οποίο απασχολούνται άλλα τέσσερα άτομα, και σε σύντομο διάστημα ο τζίρος τού καταστήματος πενταπλασιάστηκε. Τα προϊόντα τού συνεταιρισμού πωλούνται σε όλη την Ελλάδα, με την προοπτική να εξαχθούν μέχρι και τη μακρινή Κίνα. Στην περίπτωση του συνεταιρισμού Αγίου Αντωνίου, ο σκοπός της κοινωνικής επιχείρησης -απασχόληση άνεργων ή υποαπασχολούμενων γυναικών, ενίσχυση του οικογενειακού εισοδήματος και τοπική ανάπτυξη, διατήρηση της παράδοσης, παραγωγή και διάθεση υγιεινών, ποιοτικών, χειροποίητων προϊόντων- επετεύχθη.

Το καθαριστήριο και το εργαστήριο χειροτεχνίας του δήμου Συκεών

Το παράδειγμα του δήμου Συκεών – Νεάπολης θα μπορούσε να αποτελέσει οδηγό για έναν βιώσιμο κοινωνικό συνεταιρισμό στον οποίον θα συμμετείχαν και άτομα με αναπηρία. Στον δήμο λειτουργεί από το 1992 μία επαγγελματική δομή με χαρακτηριστικά κοινωνικής επιχείρησης, όπου εργάζονται 35 άτομα με νοητική υστέρηση. Στο εργαστήριο χειροτεχνίας κατασκευάζονται ευχετήριες κάρτες από ανακυκλωμένο χαρτί, εποχιακά είδη, χριστουγεννιάτικα και πασχαλινά, καθώς επίσης εικόνες, γλάστρες και άλλα πήλινα διακοσμητικά, τα οποία στη συνέχεια πωλούνται στα παζάρια που οργανώνει ο δήμος. Το πλυντήριο – στεγνωτήριο της κοινωνικής υπηρεσίας για ΑμεΑ λειτουργεί με επαγγελματικούς όρους. “Οι τιμές μας δεν είναι χαμηλότερες από την αγορά, γιατί θέλουμε να μας προτιμούν επειδή κάνουμε καλή δουλειά και όχι για λόγους φιλανθρωπίας”, αναφέρει ο αντιδήμαρχος Κοινωνικών Υπηρεσιών Δημήτρης Απατσίδης. Πράγματι, όλα τα κομμωτήρια των μεγάλων αλυσίδων, πολλά εστιατόρια και πολλοί αθλητικοί σύλλογοι είναι πελάτες του πλυντηρίου. Κάθε χρόνο η “επιχείρηση” κάνει τζίρο 26.000-27.000 ευρώ, εκ των οποίων 6.000 προέρχονται από ιδιώτες που φέρνουν για πλύσιμο κουβέρτες και παπλώματα. Οι εργαζόμενοι τηρούν το ωράριο εργασίας, μαθαίνουν να συνεργάζονται και παράλληλα αμείβονται με ένα μικρό ποσό. Το παράδειγμα των Συκεών καταδεικνύει ότι μια τέτοια επιχείρηση μπορεί να είναι βιώσιμη, σε ένα μεικτό σχήμα, με τη συμμετοχή ατόμων με αναπηρίες.

Στην Ευρώπη

Στην ΕΕ το 10% των επιχειρήσεων θεωρούνται κοινωνικές επιχειρήσεις και απασχολούν 11 εκατ. εργαζομένους, ενώ η “Κοινωνική Οικονομία” αντιπροσωπεύει το 5,9% της συνολικής απασχόλησης και το 6,7% της μισθωτής απασχόλησης.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν σήμερα 62.000 κοινωνικές εταιρείες που απασχολούν περίπου 800.000 άτομα και έχουν κέρδη 24 δισ. λίρες, στην Ιταλία λειτουργούν αυτή τη στιγμή περίπου 7.500 περίπου κοινωνικοί συνεταιρισμοί, ενώ στη Γαλλία απασχολούν το 10% του εργατικού δυναμικού. Στις αρχές του ’90 η οικονομία της Φιλανδίας περιήλθε σε ύφεση και το ποσοστό της ανεργίας ξεπέρασε το 20%. Με την υποστήριξη του υπουργείου Εργασίας δημιουργήθηκαν περισσότεροι από 1.200 συνεταιρισμοί μέσω των οποίων οι άνεργοι επιστρέφουν στην αγορά εργασίας.

Της Σοφίας Χριστοφορίδου
Μακεδονία 03/04/2011

0 Shares

Σχετικά άρθρα

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Verified by MonsterInsights