Του Δημήτρη Μπελαντή
Η ανακοίνωση του ΚΚ Γαλλίας, μετά το τελευταίο συνέδριό του, ότι εγκαταλείπει το σφυροδρέπανο ως ιστορικό του σύμβολο είναι ένα διάβημα που πρέπει να μας βάλει σε σκέψη. Πρόκειται για ένα ακόμη περιστατικό, που αντανακλά την τεράστια ιδεολογική ήττα της μαρξιστικής Αριστεράς κατά την τελευταία σαραντακονταετία. Οι ιδέες, οι στρατηγικές, η παράδοση, τα σύμβολα της Αριστεράς κρίθηκαν κάποια στιγμή αναποτελεσματικά και ακατάλληλα στην επαφή της Αριστεράς με την σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία. Και αυτό δεν αφορά μόνο τα επίσημα ΚΚ, αλλά ουσιαστικά όλα τα ρεύματα που συνέθεσαν την μαρξιστική Αριστερά στον 20ο αιώνα. Η εγκατάλειψη των ονομάτων και των συμβόλων συνιστά, συνήθως, την τελική φάση προσαρμογής ενός αριστερού κόμματος στην ομαλή λειτουργία της αστικής κοινωνίας. Έχει προηγηθεί μια μεγάλη πορεία στρατηγικών υποχωρήσεων, τακτικών διολισθήσεων και πολιτικών προσαρμογών. Στο τέλος, η διολίσθηση στην στρατηγική πορεία του αριστερού κόμματος εκφράζεται και στο όνομα και σύμβολο. Το επιχείρημα των «κομμουνιστών που σιγούν» δεν είναι παράλογο : αφού φτάσαμε ως εδώ και η πραγματική μας στρατηγική δεν έχει πια καμία σχέση με τον αρχικό μας ριζοσπαστικό ενθουσιασμό και με τις προσδοκίες που κάποτε γεννήσαμε για την πλήρη ανατροπή της καπιταλιστικής κοινωνίας, αφού διολισθήσαμε προς έναν μεταρρυθμισμό του ενός ή του άλλου τύπου, ποιος ο λόγος να αναφερόμαστε στον κομμουνισμό ή έστω στον μαρξισμό, να προβάλουμε τα αναχρονιστικά σφυροδρέπανα και τα αστέρια; Το ίδιο επιχείρημα εκφράσθηκε και το 1986 με την αποκομμουνιστικοποίηση του ΚΚΕ Εσωτερικού στην Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι κάποιοι/ες αντιδράσαμε τότε σε αυτό με πάθος -και καλά κάναμε-, δεν αναιρείται η σχετική συνέπεια μεταξύ της ήδη στρατηγικής υποχώρησης και της τελικής εγκατάλειψης των συμβόλων.
Έχω την γνώμη ότι όποιος ανησυχεί ή στεναχωριέται για την εγκατάλειψη του γαλλικού σφυροδρέπανου ορθώς πράττει από συναισθηματική άποψη, χάνει όμως από πολλές απόψεις την συνολική ιστορική και πολιτική εικόνα. Χάνει ιδίως την εικόνα, σύμφωνα με την οποία το ΚΚ Γαλλίας δεν υπήρξε κάτι το ριζικά διαφορετικό από την αριστερή σοσιαλδημοκρατία κατά την διάρκεια του «αιώνα των άκρων». Σε χώρες όπως η Ιταλία και η Γαλλία, όπου η σοσιαλδημοκρατία τουλάχιστον μέχρι την δεκαετία του ’70 δεν κατάφερε να ηγεμονεύσει εντός της Αριστεράς και των συνδικάτων, τα ΚΚ οργάνωσαν πρωταγωνιστικά και αποτελεσματικά την εργατική πάλη, εκπροσώπηση και διαμαρτυρία και συμμετείχαν, επίσης πρωταγωνιστικά, στον τριγωνικό κεϋνσιανό κοινωνικό συμβιβασμό μεταξύ αστικού κράτους, συνδικάτων και εργοδοσίας και στην φορντιστική ρύθμιση. Ποτέ, μετά το 1935, τα κόμματα αυτά δεν έθεσαν ζήτημα κοινωνικής ανατροπής στις κοινωνίες τους. Αντίθετα, όποτε πήγε να τεθεί από πτέρυγες της μισθωτής εργασίας τέτοιο ζήτημα, ανακόπηκε από τα μαζικά και αντιπροσωπευτικά ΚΚ.
Ίσως θα έπρεπε να έχουμε ήδη ανησυχήσει, όταν το ΓΚΚ σταμάτησε σε μεγάλο βαθμό το απεργιακό κύμα το καλοκαίρι του 1936 βάζοντας ένα σαφές αστικοδημοκρατικό όριο στην στρατηγική του Λαϊκού Μετώπου. Αφού πρώτα δέχθηκε μια διαδικασία σταλινοποίησης ήδη από τα μέσα του ’20 και προσαρμογής στις ανάγκες του σοβιετικού κέντρου.
Θα έπρεπε να έχουμε ανησυχήσει, όταν το ΓΚΚ, μετά από την μεγαλειώδη παρουσία του στην Αντίσταση, διακήρυξε για το μεταπολεμικό απεργιακό κύμα ότι «πρέπει να ξέρουμε πότε να σταματάμε μια απεργία» (Μωρίς Τορέζ σε Φ. Καλουντίν «Η κρίση του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος», τ.Β’ ) και αποσύρθηκε από οποιαδήποτε απόπειρα ριζοσπαστικοποίησης της αντιστασιακής εμπειριας. Θα έπρεπε να έχουμε ανησυχήσει, καθώς το ΓΚΚ δεν ήρθε σε ρήξη με την γαλλική αποικιοκρατία, όταν το γαλλικό καθεστώς προκάλεσε λουτρά αίματος στην Αλγερία αλλά και δολοφόνησε Αλγερινούς διαδηλωτές στο Παρίσι το 1961. Το ίδιο κόμμα απέκρουσε το εξεγερσιακό κύμα του Μάη 1968 βαφτίζοντας τους ακροαριστερούς νεολαίους «προβοκάτορες», φρενάροντας την όσμωση φοιτητών και εργατών και μιλώντας για τον προβληματικό ή και υποκινούμενο «γκωσισμό». Ενέταξε την αριστερή κινηματική δυναμική στο Κοινό Πρόγραμμα της Αριστεράς, κατάργησε την έννοια της «δικτατορίας του προλεταριάτου» για λόγους επικοινωνιακούς και μόνο, σταδιακά εκχώρησε σχεδόν εκούσια την ηγεμονία εντός της Αριστεράς στο Σοσιαλιστικό Κόμμα. Συγκυβέρνησε με τον Μιτεράν στις αρχές του ’80, όπως και με τον Ζοσπέν στα τέλη του ’90, νομιμοποίησε ως «αριστερές» τις σοσιαλδημοκρατικές και σοσιαλφιλελεύθερες κυβερνήσεις, απονεύρωσε τα μαχητικά γαλλικά συνδικάτα, έκανε σημαία του τον αριστερό κυβερνητισμό. Ήταν το ίδιο κόμμα που νομιμοποίησε ενέργειες του γαλλικού στρατιωτικού ιμπεριαλισμού από τον πόλεμο του Τσαντ στην δεκαετία του 1980 ή την επέμβαση στην Νέα Καληδονία το 1988 ή την σιωπή για την επέμβαση στην Γιουγκοσλαβία το 1999, φτάνοντας στην προκλητική επέμβαση στο Μάλι τώρα με κίνητρο το ουράνιο, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και χαρακτηρίζοντας την εναλλακτική επιλογή της μη στρατιωτικής επέμβασης ως «μη ηθική».
Για να μην ξεχάσουμε, last but not least, την ρατσιστική τακτική του ΚΚ Γαλλίας, όταν, για να ανακόψει την άνοδο του «Εθνικού Μετώπου» στις αρχές του ’80, έστελνε τις μπουλντόζες των αριστερών δήμων να γκρεμίσουν τα παραπήγματα των μεταναστών.
Μετά από όλα αυτά, τι απέμενε να δηλώνεται από το γαλλικό σφυροδρέπανο; Η τυφλή πίστη στους θεσμούς της Ε.Ε.; H εξύμνηση των γαλλικών αφρικανικών στρατιωτικών περιπετειών; H αναζήτηση ευκαιριακών πολιτικών συμμαχιών; Ο απωθημένος κυβερνητισμός;
Το ΓΚΚ δεν εγκατέλειψε σήμερα το σφυροδρέπανο. Η κόκκινη σημαία του είχε υποσταλεί πολλές δεκαετίες τώρα. Είναι, λοιπόν, αργά για δάκρυα, πολύ περισσότερο για εξιδανικεύσεις
