Eχουν μπει πλέον για καλά  στη ζωή μας και μάλιστα οχι μόνο στο τομέα της  πολιτικής σαν προσπάθεια πρόβλεψης του εκλογικού αποτελέσματος οπως μας ταλαιπώρησαν τις τελευταίες ημέρες.Εμφανίζονται  καμαρωτές και μεγαλόπρεπείς σε όλες σχεδόν τις εκφάνσεις της ζωής  Θα τις βρούμε στην Οικονομία στην Ιατρική στην ψυχολογία στην Κοινονιωλογία στην Εγκληματολογία σε….σε…., με λίγα λόγια  σε κάθε τι  το επιστητό.Ας δούμε λοιπον ,τώρα που έπεσε και ο «κουρνιαχτός» των εκλογών ,οσο μπορούμε πιό ψύχραιμα και νηφάλια , τι στο καλό είναι αυτές οι δημοσκοπήσεις και γιατι άλλοτε πιάνουν «διάνα» ενώ άλλοτε αποτυγχάνουν οικτρά οπως έγινε πολλές φορές τελευταία  τόσο στην Ελλάδα οσο και στο εξωτερικό ,όσον αφορά  βέβαια τα εκλογικά αποτελέσματα..Υπήρξε άραγε δόλος η τέλος πάντων κατι,κάποιο εργαλείο δεν λειτούργησε σωστα; Προσωπικά μου είναι δύσκολο να πιστέψω οτι μια εταιρία θα διακινδυνεύσει  την  φήμη της και την ίδια την υπαρξή της  κάνοντας μια «παγαποντιά».

Ας πάρουμε τα πράγματα απο την αρχή ομως και ας δουμε κατα πρώτον εννοιολογικά  τι σημαίνει δημοσκόπηση σημαίνει δημοσκοπώ; Έχουμε δύο λέξεις εδώ που  συνδιάζονται αρμονικά:σκοπώ=εξετάζω,ερευνώ  και δήμος=λαός,πλήθος ανθρώπων.Αρα δημοσκοπώ = ερευνώ το λαό  και  κατ΄επεκταση ερευνώ πληθυσμό.Η ένοια του πληθυσμού θεωρούμε  οτι δεν αναφέρεται μονο σε ανθρώπους αλλά και σε αψυχα πράγματα οπως αυτοκίνητα ,πλοία  και γενικά   ανθρώπινα  προϊοντα και αγαθά.
Παντως οι δημοσκοπήσεις που πέφτουν συνήθως  εξω είναι αυτές που αναφέρονται σε εμψυχα οντα δηλαδή σε ανθρώπους.Γιατί άραγε;Η απάντηση δεν είναι δύσκολο να δωθεί .Ελπίζω να προκύψει σιγά σιγά απο τα παρακάτω.

Η Δημοσκόπηση είναι γνωστή και σαν Γκάλοπ.Ας δούμε γιατί. Νομίζω ότι έχει πολύ ενδιαφέρον και λύνει πολλές απορίες. Βρισκόμαστε στο 1936 και στην Αμερική γίνονται προεδρικές εκλογές με αντιπάλους τον  Landon  και τον Roosvelt.Το περιοδικό Literary Digest χρησιμοποιώντας δείγμα 2.400.000 ατόμων προέβλεψε νίκη του Landon με ποσοστό 57%.Αντίθετα το νεοεμφανιζόμενο  δημοσκοπικό γραφείο του G.Gallup χρησιμοποιώντας δείγμα 50.000 ατόμων προέβλεψε το σωστό αποτέλεσμα  που ήταν νίκη του Roosvelt  με ποσοστό 62%.Που οφείλεται λοιπόν η παταγώδης επιτυχία της δημοσκόπησης του περιοδικού; Γιατί έπεσε τόσο έξω ενώ είχε στη διάθεση της  ένα δείγμα  αρκετά πιο μεγάλο  από αυτό του Gallup;Απλούστατα γιατί το δείγμα του περιοδικού αν και αρκετά πιο μεγάλο δεν ήταν καθόλου αντιπροσωπευτικό. Με απλά λόγια το περιοδικό έκανε την ίδια δουλειά που έκαναν όλες  σχεδόν οι εταιρείες δημοσκοπήσεων στις πρόσφατες εκλογές και έπεσαν σχεδόν όλες έξω .Έκανε δηλαδή έρευνα από το τηλέφωνο  που ήταν λιγότερο κουραστική και είχε λιγότερο κόστος .Προφανώς επίσης  δεν είχαν όλα τα σπίτια τηλέφωνο εκείνη την εποχή. Αλλά και σήμερα που έχουμε όλοι τηλέφωνο τι συμβαίνει; Εκεί που γυρίζεις κουρασμένος σπίτι και αφού φας μια μπουκιά ξαπλώνεις να γλυκοκοιμηθείς   ντριν..ντριν το τηλέφωνο. Βέβαια αυτός που είναι στην άλλη γραμμή θα ακούσει τα «γαλλικά» του αλλά μη νομίζεται ότι θα χαλάσει τη «ζαχαρένια» του. Θα ξαναπάρει  άλλον ,θα ξανακούσει τα σχετικά , θα ξαναπάρει και στο τέλος μπορεί να πετύχει κάποιον πρόθυμο να συνεργαστεί μαζί του και να  απαντήσει στις ερωτήσεις του.(ο θεός και η ψυχή του).Ο κύριος  Gallup  όμως τι έκανε με μεγαλύτερο βέβαια κόστος αν και πιο φτωχό γραφείο; Πλήρωσε και έστειλε συνεργάτες παντού να ερευνήσουν επιτόπου  ,στο Κολωνάκι που λέει ο λόγος αλλά και στο Κολωνό σε αγροτικές αλλά και σε νησιώτικες περιοχές σε φάμπρικες και σε πλοία. Με λίγα λόγια  η δειγματοληψία του κόστισε μεν περισσότερο αλλά  ήταν πιο αντιπροσωπευτική. Επόμενο είναι αν δεν θέλεις να « λιώσεις σόλες»  αν την αράξεις  κάπου και παίρνεις μόνο τηλέφωνα θα έχεις λιγότερο βέβαια κόστος αλλά οικτρά αποτελέσματα. Πράγμα που φοβάμαι ότι έγινε με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις.

Λοιπόν  ας το ξαναδούμε λίγο πιο επιστημονικά. Κάθε στατιστική έρευνα στηρίζεται σε τρείς  βασικούς πυλώνες:1)το σχεδίασμα της διαδικασίας συλλογής δεδομένων(δειγματοληψία) 2)την συνοπτική και αποτελεσματική παρουσίαση τους και 3) την ανάλυση και εξαγωγή αντιστοίχων συμπερασμάτων. Από αυτά τα τρία βασικά πράγματα εκείνο που είναι το πιο βασικό και  κρίσιμο είναι βέβαια το πρώτο ,δηλαδή η δειγματοληψία .Το δείγμα πρέπει να είναι  αντιπροσωπευτικό .Διαφορετικά θα κάνεις μια τρύπα στο νερό.

Τώρα οι λόγοι που το δείγμα  δεν είναι αντιπροσωπευτικό νομίζω πως φάνηκαν πιο πάνω. Πέρα από αυτό στην περίπτωση των προεκλογικών  Γκάλοπ εμφανίζονται και άλλοι παράμετροι και « αχαρτογράφητα νερά»  όπως π.χ η  μεγάλη αποχή η αδιευκρίνιστη ψήφος κ.τ.λ. Εκεί εξαρτάται από την εμπειρία και το επιστημονικό σου υπόβαθρο πως θα το χειριστείς. Αυτό που κάνανε δηλαδή να μοιράσουν τους αναποφάσιστους αναλογικά  με την προηγούμενη δύναμη των κομμάτων  ήταν μεγάλο λάθος  γιατί το δεύτερο κόμμα ίσως έχει φτάσει  «ταβάνι» και οι αναποφάσιστοι  να ανήκουν κατά συντριπτική πλειοψηφία  σαν απογοητευμένοι ψηφοφόροι στο κυβερνών κόμμα και την τελευταία στιγμή να είπαν ..ε ..ας δώσουμε και μια δεύτερη ευκαιρία .Αν δεν τα βλέπεις όλα αυτά κύριε Δημοσκόπε ευνόητο είναι ότι ενώ εσύ βλέπεις ντερμπι να σου προκύψει μια διαφορά 8 περίπου μονάδων .Νομίζω;

Λοιπόν τελειώνοντας θέλω να πω ότι δεν πιστεύω  στις θεωρίες συνομωσίας .Δεν πιστεύω δηλαδή ότι όλες οι εταιρείες κλείστηκαν σε ένα σκοτεινό υπόγειο και αποφάσισαν να κάνουν από κοινού « λαδιές». Δεν πιστεύω ότι είναι δυνατόν να ρισκάρουν με τόσο άγαρμπο τρόπο την ίδια τους την ύπαρξη. Τα αίτια της αποτυχίας τους  νομίζω ότι τα ανέπτυξα όσο μπόρεσα .Ίσως και  να κάνω λάθος .Οποιαδήποτε άλλη γνώμη ευπρόσδεκτη.

Χρήστος  Κ. Πολίτης